Stuurstandwagon(s)

[Rob]

Door een bericht van @Anne W over een donderbus stuurwagon ( zie topic http://www.h0modelspoor.nl/index.php?topic=219.msg56972#msg56972 ) werd mijn interesse gewekt in het fenomeen "Wendezug" (trek-duw treinen). Vooral ook in combinatie met stoomlocomotieven.

Zo heeft deze combinatie van BR78 met 2 drie-assers en een stuurstand Zilverling enige tijd bij de DB gereden (ik moest die stuurstand wagon even opsnorren)




Maar voordat die Zilverling er aan hing, waren er twee-assers met stuurstand in gebruik. Zoiets wil ik in elkaar gaan klussen. Even wat op internet gezocht naar inspiratie. Naast de donderbus met stuurstand kwam ik ook deze 2 variaties tegen:






Het eerste voorbeeld geeft een goede indruk van lampen en stuurstand, van de 2e wagon heb ik zowaar een Piko exemplaar van de DB op de kop kunnen tikken.




Maar daar moet nog wel wat aan gebeuren.

OPTISCH
- De kop moet  aangepast: ladders eraf, deur en loopplanken er af
- Middelste raam groter
- Driepunts kopverlichting, aparte of gecombineerde sluitlichten
- Stuurstand interieur maken, met machinist
- Ruitenwisser, hoorn op het dak en misschien nog wat andere details
- Er zal ook wel wat schilderwerk aan te pas komen....

TECHNISCH
- Plastic wielen vervangen
- Stroomafnemers
- Wisselende kop/sluit lichten (led)
- Binnenverlichting
- Eventueel een geluidsmodule voor de hoorn / conducteursfluit


Dus eerst de boel maar eens uit elkaar gehaald.




En dan begonen met een scherp mesje en vijl om de ongewenste ladders en overloop platen/hekjes weg te halen. Deze zitten aan de wagon gegoten en zijn zwart geverfd. Dat kan dus niet zonder de lak te beschadigen 






Nu weet ik niet of dit model wagon met stuurstand bij de DB heeft gereden. Zo niet, dan wordt het een 'had gekund' model...
Tot zover.

Rob

[Rob]

Even wat verder zitten prutsen aan de stuurstand wagon.
De kopzijde is met een smal strookje van een schuursponsje behandeld (ik had geen fijn schuurpapier bij de hand) om de oneffenheden van het trappetje en de afgevijlde  doorgang weg te halen.
Daarna met een hete speld de gaten gemaakt voor de verlichtiing. Binnenkant van de wagon aan de kop en in de gaten voor de verlichting zwart geverfd om ongewenst licht doorlaten te voorkomen. Dan de eveneens zwart geschilderde LEDs er in en kijken of het past.




Terwijl de zwarte verf lag te drogen, ook alvast een paar enkelvoudig geïsoleerde assen uit de knutseldoos opgevist en stroomafnemers op de assen gemaakt.




Nu eens kijken of ik de kop kan verven in de rood-bruine kleur van de wagon. Ik heb nog wel een steenrood en bruin  verfpotje liggen, misschien is dat te mengen in deze kleur....

Rob

[Pierre]

Je kan altijd nog besluiten al het rood over te schilderen als de kleur niet klopt Rob. Dan ben je ook gelijk de plastic glans die deze wagonnetjes hebben een beetje kwijt. Leuk project. 

[Wim Corduwener]

@Robvd ik vind het een mooi project.
Bij rijtuigen met een stuurstand kan ik mij bij electrische en diesel tractie nog wel een beetje voorstellen dat er vanaf de locomotief stuurstroomverbindingen lopen naar de stuurstand en dat je daarvandaan dan de locomotief kunt bedienen. Maar bij stoom -met al die afsluiters, kranen, manometers en hendels- vraag ik me af hoe zoiets dan werkt. 

[henkiehenk]

tja dat vraag ik mij ook af ,,hoe bedien je de stoomloc vanaf een andere wagen 
ik zal het eens na pluizen ,,maar ik heb een vermoeden dat er op de stoomloc gewoon iemand de boel bediende er zal toch kolen in moeten en water bij vullen enz
ik denk dat er (net zo als bij rangeren er iemand op de geduwde wagen moet staan om vooruit te kijken) er de hand gebaren gebruikt worden en of een interne telefoon lijn ,.

maar een leuke zoek opdracht wel ik ga eens na vragen en kijken ,
gr henk

[Rob]

Dank Heren.

Je kan altijd nog besluiten al het rood over te schilderen als de kleur niet klopt Rob. Dan ben je ook gelijk de plastic glans die deze wagonnetjes hebben een beetje kwijt. Leuk project. 

Zat ik ook te denken. Al wil ik wel graag de opschriften behouden. Dan misschien gewoon delen (vierkantjes) in de nieuwe kleur. Volgens mij werden, en worden, zo ook nog wel eens delen bijgewerkt.

@Robvd ik vind het een mooi project.
Bij rijtuigen met een stuurstand kan ik mij bij electrische en diesel tractie nog wel een beetje voorstellen dat er vanaf de locomotief stuurstroomverbindingen lopen naar de stuurstand en dat je daarvandaan dan de locomotief kunt bedienen. Maar bij stoom -met al die afsluiters, kranen, manometers en hendels- vraag ik me af hoe zoiets dan werkt. 

Het is, zoals @henkiehenk al suggereert iets met een interne telefoonlijn...

Bij Stoomlocs bij de DB werkte dit als volgt.

Bij het duwen van de trein bleef de stoker op de loc. De stoker had een extra bevoegdheid om ook de stoomregelaar te kunnen bedienen. Dit deed de stoker dan naast zijn/haar gewone werk om het vuur, water en stoomdruk in de ketel op orde te houden. De machinist zat in de stuurwagen en bediende de remmen. De machinist had een (spraak) verbinding met de stoker om deze opdrachten te geven over het rijden, vaak middels een "Hagenuk Gerät"
Daarom heeft deze wagon als echte naam "Befehlswagen", omdat het geen directe besturing is.
Zo was, denk ik, niet elke stuurwagon voor alle tracties te gebruiken...

De loc reed bij het duwen vooruit: dan had de stoker goed zicht op alle meters, hevels en kranen als deze alleen in de loc zat.



^ Je kunt hier aan de rook en stoompluimen zien dat de 78-er duwt.

Trekkend reed de loc achteruit. Dat is iets lastiger met de bediening, maar dan was het weer een tweekoppige bemanning in de loc.
Er werden vooral (alleen maar?) locs met gesloten machinistenhuis gebruikt, anders stond de bemanning zo op de tocht bij het trekken van de trein. En verder werden locs ingezet die vooruit en achteruit even snel konden rijden.

Overigens moeten alle wagons in de trein voorzien zijn van een stuurleiding, zodat de commando's uit de stuur- (of eigenlijk: opdracht-) wagon ook tot in de loc komen. Of deze stuurleiding universeel is voor een spraakverbinding en directere stuursignalen, dat weet ik niet.

Grappig. Voor mij ging er ook een wereld open n.a.v. Anne's aankoop.

Rob

[Wim Corduwener]

▲ Het lijkt een beetje op dezelfde manier te werken als een scheepstelegraaf op een zeeschip, waarmee de stuurman aan de machinist laat weten wat-ie moet doen.


▲ Een beetje een sober ingericht instrumentenpaneel met rechts de hendel voor de rem. Maar als lokführer zat je in elk geval wel lekker warm in een gezellig hokje. 


▲ Ik weet niet hoe ver je al bent, maar ik zou zelf overwegen om die ramen -waar de ladders zaten- wat groter te vijlen. Op die manier heeft die machinist wat meer zicht.

[Rob]

Ha, leuke foto's Wim

▲ Ik weet niet hoe ver je al bent, maar ik zou zelf overwegen om die ramen -waar de ladders zaten- wat groter te vijlen. Op die manier heeft die machinist wat meer zicht.

De verf zit er net op.... 

Ik heb voorbeelden gezien van erg smalle ramen, zelfs dat smalle raampje naast de deur van een drie-assige ombouwwagen. Zicht was blijkbaar geen prioriteit 
Bij de wagon die ik als voorbeeld gebruik, is de doorgang in het midden weggehaald (en bij mij dus ook). Ik denk daarom dat de Lokführer voor het middelste raam zit, en niet aan de zijkant. Zo zijn beide deuren nog als in/uitstap voor passagiers beschikbaar. Tenminste, dat argument gebruik ik dan maar.
Misschien kan dat middelste raam wel wat breder. De raamstijlen zijn nog wel erg dik....

Rob

[Wim Corduwener]

Ha, leuke foto's Wim

Ja sorry. Ikhad de naam van de maker eronder willen zetten, maar bedacht me dat deze foto enkele berichten eerder geplaatst is en dat lezers wel zouden begrijpen dat ik de door jou gemaakte foto heb gebruikt. 
Ik heb voorbeelden gezien waar de machinist aan een van de zijkanten zit en de deur in het midden gewoon wordt gebruikt om passagiers van de een naar de nadere wagon te laten overstappen.
Maar jouw voorbeeld kan natuurlijk prima. 

Ik heb trouwens ook nog een goedkoper setje van dezelfde Piko-wagons liggen; zonder ramen en zonder interieur. Ik gebruik ze om uit elkaar te trekken voor de onderstellen en de onderstellen.

[Rob]

Vandaag vooral bezig geweest met 2e (mid)dag van het herinrichten van mijn zoon's kamer met de nodige IKEA spullenboel. Maar hij sliep vanmorgen uit, dus kon ik de voorkant in de verf zetten.
Eerst een mengsel van steenrood en bruin, maar dat droogde te oranje op. Dus nog een drupje blauw er bij en nu komt de kleur enigszins in de buurt.
Verder zojuist ook het middelste raam nog breder gevijld en de zwarte accenten bijgewerkt.




Aan de binnenkant zit een metalen plaat als gewicht, en het interieur heeft een soort geel gangpad met gaten tussen de stoelen. Dat gangpad en de metalen plaat zwart gemaakt, dan ziet het er straks wat beter uit met de binnenverlichting.




Nu uitpuzzelen hoe ik de wisselende wit/rood leds zo kan aansluiten dat er ook anti-knipper elco's tussen kunnen.

Rob

[Wim Corduwener]

Die elco’s kun je in het plafond wegbouwen, dan zijn ze mooi uit het zicht.

[Rob]

Hoi Wim

Die elco’s kun je in het plafond wegbouwen, dan zijn ze mooi uit het zicht.

Elco's in het plafond is inderdaad de goede plek. Maar dat is het probleem niet. De elektrische aansluiting, daar ben ik niet uit. Met een bruggelijkrichter is het aansluiten van een anti-knipper elco vrij eenvoudig. Maar met de wit/rode leds met gezamenlijke anode, die bovendien nog met de rijrichting wisselen is dat wat lastiger... Ik ga denk ik voor extra stroomafnemers, dan zijn die elco's voor de kop/sluit verlichting niet nodig. Een goede stroomopname (van 4 wielen) is sowieso nodig als ik nog iets met geluid wil doen.
De binnenverlichting krijgt wel gewoon een gelijkrichter en elco. En daar kan eventueel ook weer het geluid op.

Rob

[Wim Corduwener]

Dat stroomafname een lastig onderdeel is heb ik zelf ondervonden met mijn Egger-Bahn locje. En als je stroomafnemers te strak zitten, dan draaien de wielen niet meer rond. Wat misschien helpt is -zoals dat bij locjes ook gedaan wordt- om aan de zijkanten van alle vier de wielen stroomafnemers te maken én op de assen. Een hoeveelheid lood inbouwen om de asdruk te verhogen wil ook nog wel eens helpen.
Wat dat aangaat hebben Märklín en Trix dat nog niet eens zo slecht bedacht om slepers onder hun materieel te maken.
Ik ga dit volgen, want als dit bij jou lukt, dan gaat het bij mij misschien ook wel lukken. 

[jerry]

Waarom (onderschrift) met analoog gelijkstroom een brug gelijk richter
Een diode volstaat dan toch

[Rob]

Hoi Jerry

Waarom (onderschrift) met analoog gelijkstroom een brug gelijk richter
Een diode volstaat dan toch

Het gaat om een dergelijke schakeling: een 2 kleuren diode (wit/rood). Met deze schakeling branden ze prima en wisselt de kleur met de rijrichting. Alleen wilde ik knipperen voorkomen met een paar Elco's, maar ik weet niet hoe. Een experiment met een elco over de weerstand en (één van de) LED werkte niet: ik denk dat de opgeslagen stroom dan weglekt.



Hoi Wim,

Dat stroomafname een lastig onderdeel is heb ik zelf ondervonden met mijn Egger-Bahn locje. En als je stroomafnemers te strak zitten, dan draaien de wielen niet meer rond. Wat misschien helpt is -zoals dat bij locjes ook gedaan wordt- om aan de zijkanten van alle vier de wielen stroomafnemers te maken én op de assen. Een hoeveelheid lood inbouwen om de asdruk te verhogen wil ook nog wel eens helpen.
Wat dat aangaat hebben Märklín en Trix dat nog niet eens zo slecht bedacht om slepers onder hun materieel te maken.
Ik ga dit volgen, want als dit bij jou lukt, dan gaat het bij mij misschien ook wel lukken. 

Het begint bij een goed contact van de wielen met de rails. Als beide assen star zijn gemonteerd (en als ik het me goed herinner had jij dat?), is de kans groot dat de loc staat te wiebelen, net als een vierpotig campingtafeltje  . Voor je Eggerbaan loc kun je de niet aangedreven as kantelbaar ophangen. Dan heb je in feite een driepoot, en die staat altijd stabiel. Ik heb dat ook zo gedaan bij mijn VT75 ombouw, zie bijvoorbeeld http://www.h0modelspoor.nl/index.php?topic=3368.msg56212#msg56212 en verder.
Daar is ook een en ander aan stroomafnemers te zien.
Een andere constructie kan natuurlijk ook. Ik kan me voorstellen dat een metalen strip de as naar beneden kan drukken als een soort van vering, en de uiteinden van de as in een korte vertkale sleuf kunnen bewegen.

Verder zou ik, als het kan, stroom opnemen van de as: hoe dichter je stroom opneemt naar de flens van het wiel, des te groter wordt het effect van de wrijving. Maar dat gaat alleeen als één van de wielen niet geïsoleerd is.

In deze wagon heb ik al stroomafnemers op de assen gemaakt. Dit is van een soort geweven metaaldraad (zoals die van een elektrische autoracebaan) Daar komen dan nog 2 op de wielen bij, dat wordt waarschijnlijk een strookje verend metaal.
Sowieso is het altijd een beetje friemelen met stroomafnemers om de druk goed te krijgen.

Rob

[Wim Corduwener]

Verder zou ik, als het kan, stroom opnemen van de as: hoe dichter je stroom opneemt naar de flens van het wiel, des te groter wordt het effect van de wrijving. Maar dat gaat alleeen als één van de wielen niet geïsoleerd is.

Dankjewel Rob,
Voor een deel heb ik je overwegingen meegenomen bij de reconstructie van mijn Egger-Bahn-locje.
Die verende en kantelende assen was me wat te ingewikkeld, maar stroomafname via de assen gaat me denk ik wel lukken. 

[jerry]

Je gebruikt leds
Als je de + en _ wisselt doen deze het niet
Dus je kan toch zonder middelen de plus en min omkeren(rijrichting)
Zo werken de meeste gelijk stroom modellen met verlichting ook
lampje,diode en klaar
Ook je elco plus is dan veilig
De plus is los en de min wordt ook plus

[Rob]

Hoi Jerry,

Je gebruikt leds
Als je de + en _ wisselt doen deze het niet
Dus je kan toch zonder middelen de plus en min omkeren(rijrichting)
Zo werken de meeste gelijk stroom modellen met verlichting ook
lampje,diode en klaar
Ook je elco plus is dan veilig
De plus is los en de min wordt ook plus

Klopt. Als je 2 losse leds hebt, een voor wit en een voor rood, is het aansluiten vrij eenvoudig. Maar ik gebruik 2 kleuren leds: rood en wit in één behuizing. Deze hebben een gezamenlijke anode (+): dus 3 aansluitingen. Dus ik kan ze niet zomaar op  beide polen aansluiten: de ene keer moet de + op de ene kant, in de andere richting op de andere. Dat heb ik opgevangen met de 2 diodes.
Maar ondertussen is de boel aangesloten en het knipperen valt mee met een stroomafnemer per pool. Dat wordt nog minder als ik per pool een tweede stroomafnemer maak.

Nog even een verslagje van de LED inbouw.

De LEDs aangesloten en in de 'stuurstand' ingebouwd.




De LEDs steken iets naar buiten. Met een ringetje zwarte krimpkous om elke LED wordt de lampbehuizing nagebootst.
Vooruit driepunts wit...




...en achteruit 2 rode sluitlichten.




Nu verder met de binnenverlichting en stroomafnemers...

Rob

[Wim Corduwener]

Als het werkt dan werkt het. Feitelijk heeft een light-emitting diode dezelfde werking als een gewone diode (laat aan één richting stroom door) maar ik lees ook berichten dat led's er niet zo goed tegen kunnen als langdurig de polen (anode en kathode) worden omgedraaid. Wat daar precies van waar is weet ik niet.

Ik neem aan dat je het schilderwerk bij de bufferbalk nog iets gaat bijpunten? 

[Rob]

Weer even wat verder zitten prutsen....

Ik neem aan dat je het schilderwerk bij de bufferbalk nog iets gaat bijpunten? 

nou Wim, het ziet er op de foto weer erger uit dan ik zelf met leesbril kan zien. Maar ik zal kijken wat ik kan doen....

Gisteren de binnenverlichting en dergelijke er in gemaakt. Maar bij het testen deden de rode leds het niet meer 
Uiteindelijk moesten de beide onderste tweekleurenleds vervangen worden. Dan de ramen er weer in en meteen wat passagiers op de stoelen gezet.




Dan het hele spul weer in elkaar gezet. Aan de binnenkant is alles klaar.






Nu de buitenkant nog afwerken:
- ruitenwisser
- hoorn op het dak

Technisch nog 2 extra stroomafnemers en de Piko beugelkoppeling nog verbouwen zodat er een Fleischmann profi koppeling op kan. Geluid laat ik voorlopig nog even...

Rob

[Pierre]

Hij is mooi geworden Rob. Weer een aanwinst in het materiaal op je baan. Top hoor!

[Wim Corduwener]

...en daar sluit ik me graag bij aan; een topproduct!

[Rob]

Pierre, Wim, Bedankt.
(en ik ben nog niet eens klaar).

De ombouw van de Piko beugel koppeling ging verbazingwekkend eenvoudig. Beugel er af, dan de haak er af. Er blijft dan een dissel over met 2 lipjes (die waren het scharnier van de beugel). De onderkant van de dissel zit zo'n beetje op NEM hoogte. De lipjes naar binnen gebogen, en dan klemt een NEM koppeling er prima in.


^Beugel en haak van de dissel. De NEM profikoppeling ligt klaar


^dissel met (nog niet omgebogen) lipjes op de wagon


^koppeling ingeklemd tissen de lipjes van de dissel


Dit werkt goed, maar de dissel is eigenlijk te lang. Er zit een centimeter ofzo tussen de buffers van deze wagon en een wagon met kortkoppelmechaniek. Dat is nog steeds beter dan met de beugelkoppelingen: Daar was de afstand ruim 1,5 cm.
Nu heb ik nog een andere Piko wagon liggen, waar de beugelkoppeling korter is. Zelfde procedure. Alleen moet de NEM zijde van de koppeling ook ingekort worden, anders past het geheel niet op de wagon.


^Links de (te) lange dissel, rechts de kortere. De 'pootjes' voor de NEM schacht zijn van de koppeling afgeknipt


Nog even beeld van deze versie van de koppeling op de wagon en gekoppeld met een wagon met kortkoppelmechaniek.






Wat mij betreft is de afstand tussen de wagons heel acceptabel zo. En het rijdt nog steeds goed door de 357mm radius van de gebogen wissels.

Tot zover weer even...

Rob

[Rob]

Extra stroomafnemers op de wielen.

De wagon nam al stroom op van elke as, maar aanvullend wordt ook nog van elk geïsoleerd wiel stroom opgenomen.

Eerst van een stukje stevig papier een sjabloon gemaakt voor de stroomafnemers. Daarna deze uit een dun strookje messing geknipt en gebogen.




Op de foto zijn de afnemers nog vrij breed, ik heb er later nog 1/3 van af gehaald.
Daarna een stukje draad eraan gesoldeerd




En dan met secondenlijm op de wagonbodem gelijmd. Vervolgens de draad aan de bijbehorende "as stroomafnemer" gesoldeerd.




Daarna begint het afstellen. Belangrijk is dat er een klein "bultje" zit waar de stroomafnemer het wiel raakt. Zo is het contactoppervlak vrij klein dat houdt de mechanische weerstand laag.




Dan begint het afstellen van de stroomafnemer. Dit is een beetje buigen, testen, en weer buigen. Ik wil de stroomafnemer zo dicht mogelijk bij de as hebben, maar eentje raakte daarmee net de geïsoleerde plastic bus van het wiel. Dus moest er nog een randje van de stroomafnemer af.

Maar na een kwartiertje pielen was alles naar wens. De wagon loopt nu iets stroever, maar de stroomopname is ook over wisselpuntstukken goed.
Laatste hand: het messing een likje zwarte verf gegeven: dan zie je er in bedrijf helemaal niets meer van...




Nu is de onderkant ook klaar en kan het delicate detailwerk worden gedaan....

Rob

[Rob]

De laatste hand

Van een stukje draad soldeer ik een ruitenwisser. Dan de 'veger' even zwart verven.




Dan op maat knippen, en het uiteinde ombuigen. Gaatje boven het raam en plakken maar. Ook een hoorn die van een sloop dieselloc afkomt op het dak gezet.




(zo op de foto zie je goed dat het handwerk is).

Maar deze wagon is nu helemaal klaar!
(en het volgende stuurstandproject ligt al klaar....)




Rob