Bedrijfsvoering met vrachtbrieven en wagonkaarten

[Rob]

Het onderwerp "Bedrijfsvoering met vrachtbrieven en wagonkaarten" is misschien niet voor iedereen, maar ik ben eens wat gaan experimenteren met de bedrijfsvoering in het goederenverkeer. Ook weet ik niet precies onder welke rubriek dit onderwerp valt op dit forum, dus dan maar even hier.

Gewoon wat rondjes rijden gaat mij vrij snel vervelen, en ‘zomaar’ wat treinen samenstellen ben toch ook vrij snel op uitgekeken. Nu kwam ik op het Zweedse Youtube kanaal van mrr-tutorials.com een filmpje tegen over het werken met vrachtbrieven en wagons. Interessant, maar na een avondje puzzelen met gedownloade (Zweedse) Excel sheets vond ik het toch te ingewikkeld, in eerste instantie.
Dit weekend heb ik eindelijk eens met mijn vaste baan en de tot nu toe gebouwde modules een rijdag gehouden. De modules opgesteld en de eettafel is de ondergrond voor een eenvoudig eindstation




Op enig moment ben ik de vrachtbrieven en wagonkaarten verder gaan uitwerken. Dat is wel een avond en middag puzzelen geweest, maar ik vindt het resultaat erg leuk.
Met het gevaar dat het een complex verhaal wordt, ga ik hier toch proberen een en ander te vertellen. Als het niet duidelijk is, hoor ik het wel.

Dit is het principe:

Op wagenkaarten staan de gegevens van een wagon: type, thuisstation en dergelijke. De wagenkaart is een soort envelopje waar een vrachtbrief in kan. De vrachtbrief is de lading die vervoerd moet worden.

Een vrachtbrief kaart heeft 3 tot 4 vrachtbrieven. Hier staat op waar vandaan (station of spooraansluiting) en waarheen de vracht vervoerd moet worden. Het type vracht bepaald ook welke type wagons geschikt zijn om de vracht te vervoeren.
Zodra een vracht is afgeleverd, wordt de volgende vrachtbrief van de vrachtbriefkaart actief en ontstaat er op het aankomststation weer nieuwe te vervoeren vracht.


Start van het goederenvervoer: de uitgangssituatie opzetten

Om te beginnen worden eerst alle wagons leeg op hun thuisstation gezet. Vervolgens worden de vrachtkaarten elk op een van de vier vrachtbrieven gezet. Alle vrachtbrieven worden naar de vertrekstations gebracht.
Op een station ziet het er dan bijvoorbeeld zo uit, met de lege wagonkaarten boven en de vrachtbrieven er onder:




De eerste keer vracht vervoeren

Nu wordt het puzzelen welke vracht op welke wagon kan. Dan zijn er verschillende mogelijkheden:

• De vracht kan direct op een beschikbare wagon. De vracht wordt geladen en de vrachtbrief wordt in de betreffende wagonkaart gestoken (linker vrachtbrief op de foto)
  
• Er is geen geschikte wagon beschikbaar. Vracht kan nog niet worden vervoerd, er kan een geschikte lege wagon worden ‘besteld’ bij een ander station (rechter vrachtbrief op de foto).
  
• De vracht komt van een nabijgelegen spooraansluiting. Er moet eerst een geschikte lege wagon naar de spooraansluiting worden gebracht (middelste vrachtbrief op de foto).
  

Nadat alle vracht is geladen en lege wagons zijn toegewezen, kan de trein worden samengesteld. In het voorbeeld is dat een kort treintje met 2 rongenwagens: een met kabelhaspels voor station Graustein en een lege voor de spooraansluiting om boomstammen te laden.




Om het gebeuren met kaartjes iets te vereenvoudigen worden de spooraansluitingen bediend vanuit een station. Vrachtbrieven voor de spooraansluitingen beginnen dus ook op dat station. Als een lege wagon naar de spooraansluiting wordt gestuurd, doe ik de vrachtbrief scheef in de wagonkaart.
De trein is compleet en vertrekt. Onderweg wordt de lege rongenwagen afgeleverd bij de bosbouw spooraansluiting. Daarna gaat de trein alleen met de kabelhaspels verder.




Na aankomst op het station wordt de wagon afgeleverd op het laad/los spoor. De vrachtbriefkaart wordt uit de wagonkaart gehaald en de volgende vrachtbrief wordt actief en zo snel mogelijk weer vervoerd. De wagonkaart blijft hier achter.




Daarmee is de eerste rit volbracht.


De volgende rit

Op dit station staat de volgende vracht alweer te wachten. We hebben 3 ladingen: 1 die zojuist is ontstaan met het draaien van de vrachtbriefkaart, 1 al geladen wagon op het station en een wagon met bierfusten bij de brouwerij.




Rangeren maar: de wagon met staalconstructies staat al klaar, de gesloten wagon geladen met pallets verf weghalen bij de loods,  en het bier van de brouwerij.




Na het rangeren staat de trein klaar voor vertrek met allen lading voor station "Klütz".




Dit keer gaat de rit in een keer door naar de bestemming.




Bij aankomst worden de wagons weer verdeeld over de sporen waar de goederen worden uitgeladen.




En dan begint het volgende puzzeltje weer….




Met de uitvoering van dit eenvoudige vrachtverkeer ben ik gauw 3 kwartier zoet geweest en ik vond het heerlijk om doelbewust vracht toe te wijzen, te rangeren en te rijden. Het verkeer op het spoor wordt er ook gemoedelijker van. Nog maar enkele treinen per uur
Ook was ik positief verrast hoe snel een diverse goederentrein ontstaat. Ook het leeg materiaal vervoeren gebeurt vaak: of een wagon wordt naar lading gebracht, of hij gaat op enig moment weer leeg naar het thuisstation (als er geen geschikte lading is).


Uitbreidingen

Dit is de basis die ik tot nu toe heb. Meerdere vrachtbriefkaarten, zodat er ook wat langere treinen rijden, is nog een idee. Verdere uitwerking met meer stations en 2 of meer goederentreinen gaat er ook nog wel komen. Ook zijn er nog variaties mogelijk met de inzet van rangeerlocs op sommige plekken. Maar ik probeer het in stappen te doen, het is mij ingewikkeld genoeg...
Mijn totale plannen zien er ongeveer zo uit. Alleen de fiddle yard “Irgendhausen” is er nog niet. Station Kluetz bestaat voorlopig alleen tijdelijk op de eettafel.




Kortom: een zee van mogelijkheden (en dan blijven zwemmen, blijven zwemmen).

Weer eens iets anders op dit forum, dacht ik zo.
groeten,
Rob

[Rob]

Ervaringen en uitbreidingen

Tijdens de uurtjes rijden met vrachtbrieven en wagonkaarten heb zijn er wat uitbreidingen gedaan en is er wat veranderd in de bedrijfsvoering van de hele baan. De volgende aanpassingen zijn gedaan:

Extra vrachtbrief kaarten, nu ook met vervoer naar en van het schaduwstation
Rangeerlocs op de stations
Expresse vracht (Stückgut Schnelverkehr)

Schaduwstation

Het schaduwstation is nu ook opgenomen in het netwerk van vrachtvervoer. Het schaduwstation is niet goed bereikbaar, en niet geschikt om lading van wagons af te nemen of te laden. Maar in het schaduwstation kan wel onzichtbare lading veranderen: in gesloten wagons kan volgens de vrachtbrief de lading (en bestemming) veranderen, en in open wagons kunnen kisten en vaten ook een andere inhoud krijgen.
Dit betekent ook dat er vanaf nu 3 stations worden bediend, en dat geeft ook weer extra dynamiek in het samenstellen van treinen: de wagons voor een bepaald station worden gegroepeerd, zodat het makkelijk "afleveren" is op de bestemming.

Op onderstaande foto zijn de eerste 2 wagons voor het schaduwstation "Schattenhofen", daarachter 3 wagons voor station "Graustein", waarvan 1 lege wagon leeg terug gaat. De 50-er met aardig wat dienstkilometers sinds de 70-er jaren is van stal gehaald om deze trein te trekken.




Extra stations in het vrachtnetwerk maakt het plannen en samenstellen wat ingewikkelder. Om het overzicht niet te verliezen zijn alle van en naar stations met kleuren gecodeerd. Het geheel krijgt zo wel een hoog bordspel gehalte 




Rangeerlocs op de stations

Ik heb gemerkt dat het handig is om rangeerlocs op de stations te hebben. Deze zijn geselecteerd op hun goede langzaam rijden eigenschappen en op soepel koppelen. Om een of andere reden zijn dat locs met 3 aangedreven assen: de V60 en BR64. De laatste is uit de personendienst gehaald.
Een andere reden om rangeerlocs in te zetten is het overzicht in het vrachtvervoer te behouden, zeker bij éénmans bediening. Met rangeerlocs worden de stappen in de afhandeling overzichtelijker. De routine op het doorgaande station "GrauStein" is nu bijvoorbeeld:

• De rangeerloc haalt alle wagons op van loods, laadspoor en spooraansluitingen en zet de uitgaande wagons klaar voor de goederentrein.
• De binnenkomende goederentrein koppelt wagons voor het station af, en krijgt eventueel nieuwe wagons voor het station waar de trein heen gaat.
• Na vertrek van de goederentrein, levert de rangeerloc alle wagons af op de sporen in of bij het station (spooraansluitingen).
• Nu kunnen alle vrachtbrieven worden verwerkt en gaat lading op beschikbare wagons.
• Nu is er ook tijd en ruimte voor personentreinen
• Daarna wordt weer gerangeerd voor de volgende goederentrein, en begint de routine weer van voren af aan.

Expresse vracht

Voor vracht die snel van goederenloods naar goederenloods wordt vervoerd, is een "Stückgut Schnellverkehr" garnituur in de dienstregeling opgenomen. Het is een 78-er met een gesloten goederenwagen en een bagagewagen. Deze trein stopt bij een loods, liefst zonder rangeren. Stukgoed wordt direct uitgeladen, en andere expresse vracht wordt meteen ingeladen. Als de goederenloods niet zonder rangeren te bereiken is, wordt het stukgoed alvast klaar gezet op het perron voor personen.




De Stückgut Schnellverkehr trein pendelt dagelijks in vaste samenstelling (loc, goederenwagen, bagagewagen) heen en weer tussen de eindstations en stopt op bij de loods op alle tussenliggende stations. Zo wordt gegarandeerd dat de expresse vracht dezelfde dag wordt afgeleverd.
Sommige vrachtbrieven van goederenloods naar goederenloods op de vrachtkaarten zijn aangemerkt als "expresse" en moeten dus per eerste gelegenheid worden vervoerd. Dat kan op deze speciale trein, maar dat hoeft niet per se.


Het is "nooit af"

Ook dit vrachtbrievenspel is, net als veel aan ander aspecten van deze hobby, nooit af. Er is altijd verder te verbeteren, uit te breiden en te detailleren. Maar de basis staat er, en ik vind het nog steeds een heel interessante aanvulling op het rijden met de baan.
Zo ben ik ook nog aan het experimenteren met een vereenvoudigde variant, waarin de vrachtbrief altijd bij dezelfde wagon blijft en dus slechts de omloop van de wagon tussen de stations weergeeft.

groeten,
Rob

[Raages]

Het idee is leuk en zeker goed bruikbaar. Een nadeel is dat het zich erg toespitst op jouw persoonlijke beleving van het modelspoor gebeuren.
Als buitenstaander ben je snel het overzicht in dit verhaal kwijt helaas. Ik in elk geval wel. Ik kan mij herinneren dat ik als kind van een jaar of 9 met mijn broer samen iets dergelijks heb opgezet. Wij vervoerden ook allerlei zaken naar elkaar en bedachten ook fictieve havens en tussenstations. Ook dat spel strandde destijds op het niet begrijpen van elkaars plannen.
Ik vermoedde ook dat ik het te ingewikkeld had gemaakt voor mijn 2 jaar jongere broer.
Toch ga ik proberen jouw ervaringen nu te volgen.

[Rob]

Raages, dank je voor de terugkoppeling.

Ik ben het met je eens dat het behoorlijk ingewikkeld is. Het heeft mij ook enige tijd gekost om het voorbeeld uit zweden enigszins te begrijpen en om te zetten.
In de huidige vorm is de  modelspoorhobby met vrachtbrieven niet altijd ontspannend meer , zeker na een zware (denk)werkdag ... Ik heb al vergevorderde ideeën over een vereenvoudiging met wagenomloop kaarten die 'vast' zitten aan een wagon i.p.v. steeds losse vrachtbrieven die aan wagons worden toegewezen. Die eenvoudige vorm zou ook moeten werken op een eenvoudige baan met 1 station met een laadspoor, goederenloods en één of enkele spooraansluitingen.
Ik ga het nog uitwerken. Bericht erover volgt.

Rob

[Rob]

PS: leuk verhaal, overigens, over jou en je broer.

[Rob]

Kan het allemaal wat simpeler? Ofwel: weer even terug naar de basis.

Als ik bedenk wat ik met dit goederenverkeer kaartenspel wil bereiken, dan zijn het 2 dingen:

• Interessante treinsamenstellingen en rangeerwerk in "opdracht", zodat er meer variatie ontstaat, zonder dat je dit ter plekke hoeft te verzinnen, en
• Het daadwerkelijk vervoeren van (zichtbare) vracht op wagons van producenten naar afnemers

Het 2e doel maakt de boel behoorlijk ingewikkeld (zie de berichten hiervoor), maar die eerste is wat eenvoudiger uit te voeren (vind ik). Hier een verslag van "omloopkaarten". Ik doe dat aan de hand van een voorbeeld van mijn eigen baan, alleen het vaste deel.


Omloopkaarten

De baan is in essentie een ovaal met een zichtbaar station "Graustein" en een schaduwstation "Schattenhofen" In het zichtbare deel zijn 3 goederensporen op het station: een bij de goederenloods (glds), een laad/los spoor (lspr) en een opstelspoor (ospr) voor wagons die niet geladen of gelost worden. Verder is er een spooraansluiting voor de brouwerij.
In schets ziet dat er zo uit:




Als ik op dit vrij eenvoudige baantje met 5 wagons al interessant goederenverkeer en rangeerwerk kan maken, dan is de missie geslaagd. Hopelijk is het in dit bericht allemaal een beetje te volgen.

Ik heb om te beginnen 5 "omloopkaarten" gemaakt. De omloopkaart geeft voor een wagon aan van waar naar waar de wagon vervoerd moet worden. Deze omlopen zijn:
a. goederenloods - Schattenhofen - Brouwerij - Schattenhofen - goederenloods
b. opstelspoor - Schattenhofen - laad/los spoor - Schattenhofen - opstelspoor
c. goederenloods - Schattenhofen - laad/los spoor - Schattenhofen - goederenloods
d. laad/los spoor - opstelspoor (rangeerbeweging) - Schattenhofen - laad/los spoor
e. goederenloods - Schattenhofen - goederenloods - (geen beweging)

De omlopen a, b en c hebben 4 stappen, d en e hebben 3 stappen. Daarmee duurt het langer, 12 (4x3) stappen, voor je weer precies op de uitgangssituatie uitkomt. Dat geeft wat meer variatie.

Omloopkaarten ziten 'vast' aan een wagon (en zijn dus anders dan de vrachtbriefkaarten in de eerdere berichten, die steeds een nieuwe wagon 'zoeken'). Dat maakt het een stuk simpeler in het gebruik.

Goederenverkeer met omloopkaarten

Er zijn nu 5 omloopkaarten, dus ook 5 wagons. Voor elke wagon is een wagonkaart met een omloopkaart. We beginnen bij de eerste omloop. We hebben nu 4 wagons voor "Schattenhofen en 1 rangeerbeweging" op dit station van laad/los spoor naar het opstelspoor. Dat ziet er dan als volgt uit:




De eerste goederentrein vertrekt

Om te beginnen worden alle wagons op hun uitgangspositie op de verschillende goederensporen gezet.




Dan gaan we rangeren volgens de 'opdracht' op de omloopkaarten in de wagonkaarten. We hebben een rangeerbeweging op het station zelf (omloopkaart d), de andere 4 wagons voor de uitgaande trein moeten van de verschillende sporen worden opgehaald. Op de foto is de bakwagen met kolen van het laadspoor naar het opstelspoor gebracht en de containerwagen is van het opstelspoor alvast klaar gezet voor de uitgaande trein.




Na het ophalen van de wagons bij de goederenloods en het aankoppelen van de containerwagen is de eerste trein naar "Schattenhofen" gereed voor vertrek




Aankomst en vertrek in het schaduwstation

In het schaduwstation wordt niet gerangeerd. Wel wordt hier de omloopkaart van alle wagons in de goederentrein gedraaid naar de volgende omloop. Alle wagons gaan weer naar het zichtbare station "Graustein", en moeten nu op het station op een van de sporen (goederenloods, laad/los- of opstelspoor) of op de spooraansluiting van de brouwerij worden afgeleverd.
Ook de omloopkaart van de wagon op station "Graustein" is gedraaid naar de 2e omloop. Deze heeft nu als bestemming "Schattenhofen".




Omloop2: aankomst en vertrek in "Graustein"

Na binnenkomst van de trein uit "Schattenhofen" worden de wagons naar de verschillende sporen gebracht. Voor sommige afleveringen moet worden omgerangeerd.




Een gesloten wagon gaat naar de goederenloods.




De containerwagen en lage bakwagen naar het laad/los spoor.




En de andere gesloten wagon naar de brouwerij.




Alle binnenkomende wagons zijn afgeleverd. Nu wordt de uitgaande trein samengesteld. Deze bestaat uit een wagon op het opstelspoor, die nog wel moet worden omgerangeerd.




Klaar voor vertrek naar "Schattenhofen".




De 3e omloop

Als de trein in het schaduwstation is aangekomen, worden alle omloopkaarten weer gedraaid. Op station "Graustein" zijn nu 3 wagons toegewezen aan de volgende trein naar "Schattenhofen". Een wagon blijft een ronde staan (dit is een van de 3-staps omloopkaarten).




Verder heeft de binnenkomende trein 1 wagon (de enige) die moet worden afgeleverd op het laad/los spoor




Maar dit spoor is al vol. Deze wagons gaan met de volgende vertrekkende trein mee, dus die moeten eerst worden weggehaald, voordat de binnenkomende wagon hier kan worden afgeleverd.




Rangeren maar







En we kunnen weer weg....




De omlopen gaan uit de pas

De trein is wederom in het schaduwstation. Dus de kaartjes worden nog een keer gedraaid. De 2 wagons op het station draaien nu alweer terug naar omloop 1.




Daarmee hebben we bij de volgende binnenkomst van de trein uit "Schattenhofen" 3 wagons af te leveren, 1 rangeerbeweging van laad/los spoor naar opstelspoor en 1 vertrekkende wagon.




En zo kun je verder makkelijk een avondje vullen...


Missie geslaagd?

Jazeker! Tenminste, wat mij betreft. Het rangeerwerk is behoorlijk afwisselend, bij 5 wagons, 4 afleversporen en een 4 staps omloop.
Verassende "problemen", zoals een volledig bezet spoor zijn leuk om op te lossen in het rangeren.
En dit alles nu slechts met met 1 loc, die rijdt en rangeert, en slechts 1 rijrichting naar het station. Wissel de rijrichting af en doe af en toe een personentreintje er tussendoor en een doorgaande goederentrein en dan is er al een heel afwisselende bedrijvigheid.

Maar is dit ook bruikbaar voor anderen? Ik ben benieuwd naar jullie reacties.

groeten,
Rob