Toegegeven, deze ombouw heb ik een jaar of vijftien geleden gedaan, maar leek me wel leuk om te laten zien.
Het begon allemaal met een Fleischmann railreinigingswagen. Die voldeed niet best. Toen de viltjes vervangen moesten worden was het mij genoeg geweest en werd hij terzijde gesteld. Ondertussen wilde ik een tacho wagen hebben, daar de tijd van "een trein moet zo hard mogelijk" allang plaats gemaakt had voor de tijd van "hoe snel zou realistisch zijn". Nu kun je die kopen, maar zelf bouwen is natuurlijk altijd leuker. En in dit geval ongeveer een kwartiertje werk, dus eigenlijk een kleinigheidje.
Eerst heb ik een gewone digitale snelheidsmeter gekocht bij de fietsenwinkel. De goedkoopste kostte me een tientje, en heeft 3 standen: snelheid, trip en afstand. Trip is in wezen hetzelfde als afstand, alleen is trip op nul te zetten. We zullen zien dat de trip stand heel handig is bij het ijken van de meter. Belangrijk is dat het een meter is die snelheden boven de 99 km/u aan kan geven, en dat de wieldiameter vrij instelbaar is.
De railreinigingswagen is een handig uitgangspunt met deze meter. De wagen heeft wat extra gewicht zodat slip van de meet-as voorkomen wordt, en dat de assen verdikt en niet geleidend zijn zal ook goed van pas komen. Daarnaast is het een leuk compact wagentje, waar de meter mooi ingebouwd kan worden en gecamoufleerd met delen van de huif.
Voor we de meter kunnen plaatsen moet eerst het plaatje met de reinigingswielen en het aandrijfriempje onder de wagen verwijderen. Het riempje kun je doorknippen, en het plaatje klikt er eenvoudig uit.
Aan het voetje van de meter zitten twee draadjes, die samen uitkomen op een in een plastic huisje verpakt reedrelais. De oorspronkelijke bedoeling is dat een magneetje op een van de spaken per omwenteling één puls geeft aan het reedrelais, dat dan sluit. In plaats van het reedrelais met magneetje heb ik een telcontact gemaakt aan een van de assen. Stap 1 daartoe is het afknippen van het reedrelais, en het splitsen van de beide draadjes. Met een klein boortje worden aan weerszijden van de wagen de gaatjes gemaakt waardoor de draadjes naar beneden kunnen. De voet van de meter kan nu op de wagen gelijmd worden; ik heb dat gedaan met een gel-secondenlijm. Deze lijm is nog even nastelbaar, en dat is wel zo prettig.
Van boven ziet het er nu zo uit:
Aan de onderzijde moet het telcontact komen. Dit heb ik gemaakt van 0,5mm messing staf ("draad"). Op de meet-as heb ik in de lengterichting een stukje messing staf van 11mm lengte gelijmd, alweer met gel-secondenlijm. Hier komt het handig van pas dat de as een kunststof mantel heeft. Vanuit het midden van de wagen heb ik twee stukjes staf van 35mm zo geplaatst, dat de uiteinden net over de as heen steken. De andere uiteinden zijn gelijmd aan de bodem van de wagen. Deze twee staven worden nu bij elke omwenteling van de as éénmaal kortgesloten. Vlak bij de lijmpunten kunnen nu de beide draden van de meter aangesoldeerd worden. Om enige veerspanning op de staven te houden heb ik een stukje van een satéprikker onder de treden gelijmd, waardoor de staven iets omlaag gedrukt worden.
De onderzijde ziet er nu als volgt uit:
Op de rechteras zie je aan de onderzijde het stukje messing staf dat per omwenteling éénmaal een kortsluiting maakt.
Nu is het tijd om de gebruiksaanwijzing van de meter lezen; daar staat in hoe de wieldiameter ingesteld wordt. Daarvoor heb ik de diameter van een wiel met de schuifmaat opgemeten, en omdat ik de schaalsnelheid wil meten heb ik die waarde vermenigvuldigd met 87. Na het instellen van deze waarde kan de meter in het voetje geklikt worden. Daarna kan de kap verzaagd worden, en de volgende foto is gemaakt na het passend maken van de twee kapdelen met een Proxxon en een slijpschijfje.
De kapdelen zitten wat strak, en omdat de meter er nog af moet voor het ijken heb ik die pas geplaatst na het ijken. Om de wieldiameter in te kunnen stellen moet er namelijk een knopje aan de onderzijde van de meter ingedrukt worden, en daarvoor moet de meter afgenomen worden.
IJken op snelheid is moeilijk, maar op afstand gelukkig niet. Ik heb een ovaal uitgelegd waarvan ik de lengte nauwkeurig heb gemeten. Deze lengte heb ik vermenigvuldigd met 870, en die uitkomst is wat de tripmeter aan moet wijzen na tien rondjes. Dus nu de wagen rondjes laten rijden. Is de uitkomst te laag, dan moet een grotere wieldiameter ingesteld worden, en andersom. Toen de meter een afwijking van minder dan 1% aangaf vond ik het prachtig, en heb ik de kappen erop gezet.
En klaar is Dirk. Tweedehands kun je zo'n wagentje voor een euro of 5 op de kop tikken, dus voor 15 euro kun je een tacho wagen hebben. En dat is dan toch weer leuk, zo simpel als het is.
Daarbij kost de bouw van de wagen minder tijd dan het schrijven van dit verhaal
